قالب‌ها ابزارهای مهمی در فرآیندهای تولید صنعتی هستند که بر اساس اجزای تشکیل‌دهنده، طراحی و تعداد ایستگاه‌های کاری می‌توانند طبقه‌بندی شوند. در این بخش به‌طور مختصر به طبقه‌بندی قالب‌ها بر اساس تعداد ایستگاه‌های کاری پرداخته خواهد شد.
1. قالب‌های تک ایستگاهه
این نوع قالب‌ها تنها دارای یک ایستگاه کاری هستند که در آن فرآیند شکل‌دهی انجام می‌شود. در قالب‌های تک ایستگاهه، ممکن است عملیات‌های مختلفی نظیر برش یا خم‌کاری در یک مرحله انجام شود. این قالب‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: قالب‌های مرکب (Compound Die): در این قالب‌ها، چندین عملیات مختلف مانند برش و خم‌کاری برای تولید یک قطعه در یک ضرب پرس انجام می‌شود. قالب‌های ترکیبی (Combination Die): این نوع قالب‌ها ترکیبی از فرآیندهای برشی و غیر برشی هستند که در یک ضرب پرس برای تولید قطعه مورد نظر استفاده می‌شوند. به‌عنوان مثال، در یک قالب ترکیبی، ممکن است ابتدا برش صورت گیرد و سپس خم‌کاری یا شکل‌دهی روی قطعه انجام شود.
2. قالب‌های چند ایستگاهه
این قالب‌ها شامل چند ایستگاه کاری هستند که هرکدام بخشی از فرآیند تولید قطعه را انجام می‌دهند و به دو دسته تقسیم می‌شوند:
الف. قالب‌های چند مرحله‌ای (Progressive Dies)
در این قالب‌ها، نوار ورق به‌صورت پیوسته از یک ایستگاه به ایستگاه دیگر حرکت کرده و عملیات‌هایی مانند برش، خم‌کاری یا کشش روی آن انجام می‌شود. در پایان، قطعه نهایی از نوار جدا می‌شود. برای دقت بیشتر، از پین‌های موقعیت‌دهنده و فیدرهای مخصوص استفاده می‌شود.
ب. قالب‌های انتقالی (Transfer Dies)
در این نوع، بلانک توسط مکانیزم انتقال از یک ایستگاه به ایستگاه بعدی منتقل می‌شود. برای قطعات بزرگ، از خطوط پرس تاندم استفاده می‌شود که قطعه را بین چند پرس جابه‌جا می‌کنند.
مزایای قالب‌های چند ایستگاهه:
دقت بالا در اجرای مراحل مختلف، افزایش سرعت تولید، کاهش هزینه‌ها با حذف نیاز به قالب‌های جداگانه
نتیجه‌گیری
انتخاب نوع قالب بستگی به نوع فرآیند و ویژگی‌های قطعه مورد نظر دارد. قالب‌های تک ایستگاهه برای قطعات ساده‌تر و فرآیندهای سریع‌تر مناسب‌اند، در حالی که قالب‌های چند ایستگاهه برای قطعات پیچیده‌تر و نیاز به دقت بالا در مراحل مختلف تولید به‌کار می‌روند. انتخاب صحیح قالب می‌تواند تأثیر زیادی در کیفیت نهایی محصول و کاهش هزینه‌های تولید داشته باشد.